Op de Veluwe zie je regelmatig bordjes langs de weg met daarop de tekst ‘honing te koop’. Behalve als de honing op is en je nieuwe nodig hebt. Plotseling herinnerde ik me dat ik in Kootwijkerbroek eens een bord had gezien met daarop “honing direct van de imker“.
Waar komt de naam imker eigenlijk vandaan?
Een zwerm bijen wordt “imme” genoemd en dat heeft geleid tot de naam imker. Toen ik het kleine winkeltje van de imker binnenstapte keek ik mijn ogen uit! Ik verwachtte één soort honing, maar werd overweldigd door vele soorten honing, hakhoning, honingzepen, mede en nog veel meer lekkers! Terwijl ik potten honing uitzocht voor mezelf, raakte ik in gesprek met deze sympathieke imker uit Kootwijkerbroek.
Wat is rauwe honing?
Rauwe honing is eigenlijk een onzinnige term die vooral in ‘gezondheidskringen’ wordt gebruikt. Maar rauwe honing is niets meer dan 100% natuurzuivere honing zonder toevoegingen. In beginsel is iedere honing dus rauwe honing. Puur natuur!
Omdat honing een relatief duur product is, wordt hier veel mee gerommeld. Met name bij honing uit landen als China wordt zeer regelmatig vastgesteld dat het met een groot deel suikerwater is aangelengd. Voor supermarkthoning geldt in het algemeen: hoe goedkoper, hoe groter de kans op Aziatische herkomst.
Wat is het ‘koud slingeren’ van honing?
Ook dit is een vreemde term. ‘Koud geslingerd‘ betekent letterlijk dat de de honing niet wordt verwarmd tijdens het slingeren. En dat is dus vreemd, want warm slingeren is niet mogelijk. Honing zit opgeslagen in raten van bijenwas. Bij temperaturen boven de 45 graden wordt de was zó zacht, dat het niet meer mogelijk is de honing eruit te slingeren.
Bovendien gaat verwarmen van de honing ten koste van de kwaliteit, omdat dit de aanwezige eiwitten en enzymen afbreekt. Omdat honing uit het buitenland bijna altijd gekristalliseerd is bij aankomst in ons land, wordt ze vaak door grote bedrijven verhit tot temperaturen boven de 90 graden. In deze honing zijn de meeste gezonde eigenschappen totaal verdwenen.
Eigenschappen van honing
Honing heeft een anti-bacteriële werking en wordt daarom veel gebruikt bij (brand)wondverzorging en andere huidproblemen. Ook hebben mensen met luchtwegklachten en hooikoorts vaak baat bij het gebruik van honing.
Gebruik een lokale honing als je honing wilt gebruiken om hooikoorts te bestrijden.
Je hebt vast wel eens gehoord van manukahoning. “De beste honing die er bestaat”. Tenminste, zo wordt beweerd. Het is dan ook peperduur. Ik schrok me een hoedje toen ik daar eens een potje van wilde kopen. Maar het blijkt dat manukahoning niet per se veel beter is dan ‘gewone’ honing. Er zit misschien wel een beter marketing team achter!
Onderzoekers hebben een aantal onderzoeken uitgevoerd, waarbij Nederlandse imkerhoning (heidehoning) vergeleken werd met Manukahoning. Uit de onderzoeksresultaten van diverse proefopstellingen bleek dat de Nederlandse imkerhoning effectiever bacteriën, en dus ontstekingen, bestreed en afremde dan de Manukahoning. Bekijk het hele onderzoek hier.
Pakket met honing
Ik kocht de volgende potten met honing.
- Boshoning een donkere honing met een heerlijke volle smaak.
- Honey vital+ met propolis, anijs, kurkuma, zoethout deed me heel erg denken aan Pastis, Pernod of Ouzo. Een sterke dropsmaak, dik en korrelig van structuur.
- Honing met walnoot had ik al helemaal bedacht in mijn zelfgemaakte yoghurt.
- Veluwse heidehoning heeft een lichte, frisse smaak.
- Honing met cashewnoot, gojibes en pompoenpit lijkt op mijn granola, maar dan met heel veel honing. Heerlijk.
- Nederlandse bloemenhoning is altijd lekker. Een enkele keer neem ik wat honing in de thee en daar is deze bloemenhoning heel erg geschikt voor.
- Kersenhoning is dunner dan jam, maar dikker dan honing. Ik kook mijn rabarber altijd zonder suiker of andere zoetstoffen. Maar soms is wat honing of ahornsiroop erin lekker. Ik kan je verklappen dat deze kersenhoning superlekker in de rabarber is!
Wat is propolis?
Propolis is een krachtig middel dat bijen maken om de bijenwoning steriel te houden. De eigenschappen van propolis zijn ook voor mensen zeer effectief. Dit stofje heeft aan anti-bacteriële werking en is voor de mens een soort natuurlijk antibioticum.
In tegenstelling tot synthetische antibiotica wordt bij het gebruik van honing de darmflora niet aangetast.
Propolis wordt o.a. gebruikt voor verhoging van de weerstand, versterking van het immuunsysteem, onderdrukking van (chronische) ontstekingen, verbetering bij de bloedsomloop en bestrijding van huidaandoeningen als eczeem, psoriasis e.d.
Hoe bewaar je honing?
Honing wordt in bijenkasten bewaard bij temperaturen tussen de 15℃ en 38℃. Bewaar de honing dus op kamertemperatuur en op een donkere plaats. Op deze manier blijft de kwaliteit van de honing het langst behouden en zal het minst snel gaan kristalliseren.
Kun je kristalliseren voorkomen?
Nee, versuikeren (kristalliseren) is een normaal natuurlijk proces. Na enige tijd verandert dan de structuur en wordt de honing dikker. Je kunt de honing zonder kwaliteitsverlies weer vloeibaar maken.
Zet de glazen pot met honing bijvoorbeeld in een elektrische oven op maximaal 40℃. Of zet het op een stukje karton op de verwarming totdat het weer vloeibaar is.
Zet de honing echter niet in de magnetron, dan breek je alle gezonde stoffen af!
Meer over bijen
Wil je – samen met je (klein)kinderen meer weten over bijen dan is dit een leuke en informatieve pagina. Denk je verschillende bijen te kunnen herkennen? Op deze zoekkaart wilde bijen kun je heel veel bijensoorten, hun Nederlandse benaming en geliefde bijen-planten terugvinden.
Vijf vragen aan imker Gerard van de Valksche Bijenhof
Eenmaal thuisgekomen met mijn doos vol honing en een hoofd vol informatie bedacht ik me dat het leuk zou zijn om de imker zelf aan het woord te laten. Via de e-mail stelde ik hem een vijftal vragen:
1. Sinds wanneer ben je imker en wat is het leukste aan imker zijn?
In 2007 ben ik gestart met het bijenhouden. Aanvankelijk gewoon als een soort wild avontuur. Helemaal zonder kennis van bijen kocht ik een bijenvolk op de Veenendaalse bijenmarkt. Maar eenmaal gestoken door een bij, was ik meteen besmet met het bijenvirus. Na een basiscursus bijenhouden te hebben gevolgd, veel verdiepingsstof te lezen en veel rond te vragen bij andere imkers kreeg ik steeds meer kennis van het bijenhouden.
Het is werkelijk ongekend hoeveel prachtige dingen de Schepper in een bijenvolk gemaakt heeft. De harmonie, het functioneren als geheel is werkelijk heel fascinerend. Precies op de juiste momenten doen ze de juiste dingen, zonder dat iemand ze dat vertelt. En hoe meer je van een bijenvolk weet, hoe BIJzonderder alles wordt.
Als imker sta je erg dicht bij de natuur. Als rasechte natuurliefhebber is dit natuurlijk erg mooi! Al kan het ook wel eens stress bezorgen. Zoals nu bijvoorbeeld. Het voorjaar is erg grillig en koud. Hierdoor ontwikkelen bloemen zich maar nauwelijks. Automatisch betekent dit ook dat bijenvolken zich niet goed ontwikkelen, omdat het binnenkomen van nectar en stuifmeel hiervoor essentieel is.
In 2013 is de overstap gemaakt van hobbymatig bijenhouden naar beroepsmatig hiermee bezig zijn. In enkele jaren groeide het aantal bijenvolken naar ruim 400 volken. Anno 2021 zijn we met 4 mensen een jaar rond bezig met het bijenhouden met daarbij horend oogsten en afvullen van honing.
2. Is het houden van bijen arbeidsintensief? Of is het een geschikte hobby voor iedereen?
Het leuke van bijenhouden is dat je er net zo veel tijd en geld aan kan besteden als je zelf wilt. Heb je een laag budget en weinig tijd? Met een beetje speuren op Marktplaats heb je voor € 250,- grotendeels wat je nodig hebt om te kunnen starten. En met enkele uurtjes per maand moet het mogelijk zijn de bijtjes in leven te houden.
Maar als je de lat hoger legt en honing wilt oogsten kost het wel aanzienlijk meer tijd. In Nederland is de biodiversiteit namelijk erg afgenomen, waardoor bijen die het hele jaar op dezelfde locatie staan vaak maar weinig honing produceren. Als je het als imker belangrijk vind om honing te oogsten, zal je moeten ‘reizen’ met de bijenvolken. Concreet houdt dit in dat je de bijenvolken steeds moet verplaatsen naar plekken waar heel veel bloemen bij elkaar staan. Denk bijvoorbeeld aan de Betuwse boomgaarden in het voorjaar en de Veluwse heidevelden in de nazomer.
Samenvattend: bijenhouden is een laagdrempelige hobby die je zelf kunt uitbreiden zo veel je wilt.
3. Je vertelde over medewerkers met een beperking. Een prachtig initiatief! Kun je daar iets meer over vertellen?
Omdat we op imkerij De Valksche Bijenhof zo veel bijenvolken hebben, oogsten we de meeste jaren ook relatief veel honing. Deze honing wordt door ons koud geslingerd en zonder toevoeging en verhitting in potjes afgevuld.
We hebben er voor gekozen om relatief weinig te automatiseren. We zijn een unieke samenwerking aangegaan met Stichting Adullam. Via deze stichting komen er op dit moment 2 dagen per week een groep mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ze ondersteunen ons met eenvoudige werkzaamheden zoals potjes vullen, stickers, zakjes bloemenzaad vullen, honingsnoepjes in zakken doen enzovoorts.
Op deze manier kunnen we deze mensen een zinvolle dagbesteding bieden. Als we zien hoe deze mensen opbloeien en hun gevoel van eigenwaarde toeneemt, kunnen we hier echt van genieten.
4. Hoe zie jij de toekomst voor de bloemetjes en de bijtjes?
Bijen staan onder druk. Niet alleen honingbijen, maar ook andere solitaire bijen en andere insecten hebben het moeilijk. Een specifieke oorzaak kan ik hiervoor niet aanwijzen. Ik geloof meer dat het een mix is van diverse factoren. Allereerst het gebrek aan biodiversiteit. Nederland is voor insecten eigenlijk grotendeels een woestijn geworden. Boeren zorgen er vaak voor dat er alleen maar gewenste efficiënte gewassen als grassen en granen in de akkers voorkomen. Heel begrijpelijk vanuit producerend oogpunt, maar wel slecht voor het aantal (diverse) bloemen.
Daarnaast hebben honingbijen te maken met een parasiterende en ziekte overbrengende mijt. Als je als imker deze mijten niet van tijd tot tijd bestrijdt, zal een bijenkolonie meestal binnen enkele jaren dood gaan.
Verder zijn er nog een aantal mogelijke oorzaken, zoals gebrek aan nestgelegenheid, gebruik van gifstoffen, klimaatverandering enzovoorts.
Als imker zie ik de toekomst nog niet al te rooskleurig in. Met veel kunst en vliegwerk kunnen we honingbijen nu nog altijd redelijk goed erdoorheen loodsen, maar de basis is wel heel wankel. Een consistente oplossing zou zeer wenselijk zijn.
In mijn optiek is de belangrijkste stap die we kunnen zetten het verbeteren van biodiversiteit. Dus, aan alle mensen die dit lezen: steun de bijen en vlinders, zaai bloemen!
5. Heb je nog een leuke anekdote uit ‘zomaar een dag van de imker’?
Eigenlijk alles in ons werk is leuk. Maar iets waar ik in de zomer erg van geniet is het geven van rondleidingen op onze imkerij. Naast de imkerij hebben we ook een kleine camping, waar je met tent of caravan kunt komen kamperen. Voor de kampeerders organiseren we 1 keer per week een mini rondleiding van een uurtje. In vogelvlucht nemen we de mensen mee in het leven van een imker met zijn bijen.
Prachtig om te zien hoe bij bijna alle mensen in dat uurtje de angst voor bijen volledig verdwijnt, en de bewondering enorm is toegenomen. Bijna niemand heeft zich vooraf gerealiseerd hoe ingenieus alles in en om een bijenvolk heen werkt. Als zo’n groep diep onder de indruk de imkerij weer verlaat, voel ik me toch een gelukkige imker.
Overigens, als de corona met de bijbehorende afstandsnormen weer eens achter ons gelaten kunnen worden, is het ook mogelijk om tegen betaling met een groep onze imkerij te komen bezoeken.
Toffe actie [gesloten]
Met de code Silphya10 krijg je 10% korting op de kleine, middelgrote en grote potten voorjaarshoning. Deze actie duurt tot 15 juni 2021. De actie is helaas voorbij.
Maar ik kan je zeker ook aanraden om andere soorten te proberen.
De Valksche Bijenhof is op zondag gesloten, zowel de fysieke winkel als de online winkel.
