In de zomermaanden zijn tomaten volop te krijgen. Maar in de winkel vind je tomaten het hele jaar door. De meeste tomaten worden tenslotte het hele jaar door gekweekt in verwarmde serres.
Tomaten kunnen in ons klimaat buiten worden gekweekt, maar dan is ‘redelijk’ weer wel noodzakelijk. Als de zomer koud en nat is, dan groeien de planten buiten niet en wordt het erg moeilijk om ze te vrijwaren van ziektes en schimmels. Veel tomaten worden geïmporteerd, voornamelijk uit Spanje.
Er zijn wel 60 soorten tomaten. De bekendste soorten vind je in de supermarkt: romatomaat, vleestomaat, trostomaat en de kerstomaat. Ook vind je volop snoeptomaatjes, deze zijn speciaal gekweekt zodat kinderen ze ook lekker vinden. Ze zijn namelijk wat zoeter.
Beschikbaar vanaf juni tot en met oktober
Kenmerken
De tomaat is een vrucht afkomstig van de tomatenplant. Van oudsher bestaat de vraag of tomaten nu behoren tot de categorie fruit of groenten. Culinair gezien is het een groente. De plant is familie van de nachtschade, net als aardappel, paprika en aubergine.
De rijpe vrucht is gezond, maar de rest van de plant is giftig. De gifstof wordt door de plant geproduceerd als afweermechanisme tegen allerlei ziektes. Maar ook voor de mens is het giftig. Het gif verdwijnt tijdens het rijpingsproces. Met het verdwijnen van het gif, wordt de vrucht eetbaar maar ook gevoeliger voor schimmels en bacteriën.
Vezels, vitaminen, mineralen
Tomaten bevatten veel Vitamine C, B1, B2 en B6 en carotenen en de mineralen magnesium, kalium en fosfor. Een tomaat van ongeveer 70 gram bevat 1 gram vezels.
Tomaten kopen
Het is natuurlijk voor de hand liggend, maar ik meld het toch maar even. Tomaten moeten stevig aanvoelen en een gave schil hebben. Rijpe tomaten geven een beetje mee als je er zachtjes in knijpt. Bewaar ze na aankoop op een koele plek, maar niet in de koelkast.
Tomaten kweken
De tomatenplant is een meerjarige plant, die als eenjarige wordt gekweekt. De bladeren van de plant zijn bezet met haartjes, bij aanraking verspreidt dit een typische tomatengeur. De plant is zeer vorstgevoelig. Je kunt ze daarom wel binnenshuis voorzaaien, maar ze kunnen pas na mei in de volle grond.
Kijk op kweken.net hoe je tomaten zelf kunt kweken.
Hoe te bewaren?
Een tomaat hoort niet thuis in de koelkast. De tomaat is niet bestand tegen deze (te) lage temperaturen en hij zal zijn smaak verliezen. Ook is de luchtvochtigheid te hoog in de koelkast, waardoor de tomaat sneller zal bederven. Dit is aan de buitenkant vaak nog niet te zien, maar het proces is binnenin wel al gestart.
De beste temperatuur voor tomaten is tussen de 8 en de 10° Celsius. Groene tomaten verder laten rijpen is ook een soort van bewaren. Om groene tomaten verder te laten rijpen is een temperatuur nodig van minimaal 13° Celsius.
Tomaten scheiden ethyleengas uit en dat beïnvloedt het rijpingsproces van andere vruchten. Bewaar ze daarom apart en niet samen met andere vruchten.
Tomaten kun je wel invriezen, maar als je dit met hele tomaten doet zijn ze daarna eigenlijk alleen nog maar bruikbaar voor soepen en sauzen.
In de keuken
Vroeger dacht men dat de tomatenplant giftig was en werd hij dus voornamelijk als sierplant gehouden. Alle delen van de plant bevatten namelijk het giftige Solanine.
Bij onrijpe tomaten (groene tomaten) komt het verwante tomatine voor. In grote hoeveelheden (meer dan 25 mg) is solanine giftig voor mensen. Symptomen die kunnen optreden zijn koorts, slaperigheid, lusteloosheid, buikpijn, diarree, overgeven, angstgevoelens, ademnood, zwakheid en depressie.
Solanine is zeer hittebestendig en wordt door koken niet afgebroken. Goed rijpe vruchten bevatten echter geen solanine, behalve sporen ervan in de zaden, en kun je dus met een grust hart eten.
Verschillende manieren om tomaten te bereiden:
- in een salade caprese met mozzarella en basilicum; in alle soorten salades trouwens
- verwerkt in een pastasaus met wortel, bleekselderij, ui en knoflook
- in plakjes op een geroosterde boterham met geprakte avocado
- in de soep natuurlijk
- gehalveerd bestreken met olie en bijvoorbeeld wat Italiaanse kruiden of knoflook. Paar minuten onder de grill en smullen maar
- gevuld uit de oven, maar dan heb je wel flinke tomaten nodig
- in stoofgerechten
- omtoveren tot ketchup of tomatenpuree
- verwerken in een chutney
- drogen en met olie en knoflook wegzetten
Wat weegt een tomaat?
Een tomaat weegt gemiddeld 75 gram, een kerstomaatje ongeveer 10 gram. Wil je voldoen aan de dagelijkse hoeveelheid groenten die het Voedingscentrum adviseert, eet dan eens een tomaat op de (volkoren) boterham.
